رأی وحدت رویه شماره‌های ۷۷۳ الی ۷۸۲ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
تاریخ دادنامه : ۲۸/۵/۱۳۹۹ شماره دادنامه: ۷۷۳ الی ۷۸۲
شماره پرونده: ۹۸۰۲۷۹۹ ، ۹۸۰۲۷۳۰، ۹۸۰۲۶۵۶، ۹۸۰۲۶۵۴، ۹۸۰۲۴۷۶، ۹۸۰۲۴۷۵، ۹۸۰۲۲۹۵، ۹۸۰۰۹۹۴، ۹۹۰۰۸۴۴، ۹۸۰۲۹۱۳
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام‌کننده تعارض : معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری، معاون قضایی امور کار و تأمین اجتماعی دیوان عدالت اداری، آقایان: هادی کرمانی(قاضی دیوان عدالت اداری)، فریدون خبازی، احمد مخاوات، پرویز سایه بند، حسین رازهش، مهرداد محمدی، رمضان معقولی و خانم‌ها: بنین حق پناه سورکی، گل خانم افضلی
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار : در خصوص دادخواست اشخاص به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی و به خواسته اعمال و برقراری مزایای اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور در اثر عطف به‌ماسبق نمودن قانون تفسیر جزء ۱ بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی اصلاحی ۱۳۷۹ مصوب ۱۳۹۰، شعب دیوان عدالت اداری آراء متفاوتی صادر کرده‌اند و به همین جهت رفع تعارض و صدور رأی وحدت رویه در اجرای ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ درخواست شده است.
گردش کار پرونده‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه ۱۱ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۹۶۳۴۹ با موضوع دادخواست آقای فیروز تیموریان پیراقوم به طرفیت ۱ـ اداره کل تأمین اجتماعی استان اردبیل ۲ـ اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اردبیل و به خواسته اعمال به برقراری مزایای اشتغال در کار سخت و زیان‌آور به‌موجب دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۰۱۱۰۰۳۸۳ـ ۱۰/۳/۱۳۹۳ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه مطابق اظهارات طرفین، شغل شاکی در زمان اشتغال از جمله مشاغل سخت و زیان‌آور بوده و برابر مفاد استفساریه جزء بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۲۶/۶/۱۳۹۰ مجلس شورای اسلامی هر یک سال اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور به عنوان ۵/۱ سال سابقه پرداخت حق بیمه محسوب می‌گردد. لذا دیوان شکایت مطروحه را به طرفیت مشتکی‌عنه ردیف اول وارد و موجه دانسته به استناد ماده۱۰ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به الزام اداره کل تأمین اجتماعی استان اردبیل به اصطلاح حکم بازنشستگی شاکی و برقراری مستمری بر مبنای مفاد استفساریه مزبور صادر و اعلام می‌نماید و در خصوص شکایت شاکی به طرفیت اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اردبیل به لحاظ عدم مراجعه شکایت [شاکی] به آن اداره، به استناد بند (ب) ماده ۵۳ قانون اخیرالذکر قرار رد شکایت صادر و اعلام می‌گردد. رأی صادره ظرف بیست روز پس از ابلاغ در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری قابل تجدیدنظرخواهی است.
رأی مذکور به موجب رأی شماره ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۶۶۰۱۶۹۷ ـ ۱۶/۱۱/۱۳۹۵ شعبه۱۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.
ب: شعبه ۱۵ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۶۸۵۶۹ با موضوع دادخواست آقای علی علیزاده قلی درق به طرفیت ۱ـ شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان (پارس آباد) ۲ـ سازمان تأمین اجتماعی شهرستان پارس آباد و به خواسته پرداخت حقوق و مزایا برابر مشاغل سخت و زیان‌آور به‌موجب دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۰۱۵۰۰۵۸۲ـ ۱۴/۴/۱۳۹۳ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به محتویات پرونده و اسناد و مدارک ابرازی و اینکه طبق ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ قانون اصلاح مواد ۷۲ و ۷۷ و تبصره ماده ۷۹ قانون تأمین اجتماعی مصوب سال ۱۳۵۴ و ۲ تبصره به ماده ۷۶ مصوب سال ۱۳۷۱ و نیز آیین‌نامه اجرایی آن مصوب سال ۱۳۸۵ هیأت وزیران شغل بیمه شده در کمیته استانی موضوع ۸۰ آیین‌نامه اجرایی به عنوان سخت و زیان‌آور تأیید گردید و دارای سابقه بیمه‌پردازی در این مشاغل را بوده لذا بنا به مراتب برخورداری از مزایای ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی را برخوردار بوده حکم به ورود شکایت و الزام اداره طرف شکایت به صدور حکم بازنشستگی پیش از موعد به اعتبار اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور صادر و اعلام می‌دارد. رأی ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
در اثر تجدیدنظرخواهی از رأی مذکور، شعبه ۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۹۵۵۶۰۲۷۰۹ ـ ۱۹/۱۱/۱۳۹۴ با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می‌کند:
نظر به اینکه تجدیدنظرخوانده در تاریخ ۲۶/۳/۱۳۸۷ بازنشسته شده است و قانون تفسیر جزء ۱ بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۲۹/۶/۱۳۹۰ موضوع استفساریه و محاسبه اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور هر سال یک و نیم سال بعد از بازنشستگی وی تصویب گردیده است و مطابق نظریه شماره ۷۶/۲۱/۵۸۳ـ ۱۰/۳/۱۳۷۶ و ۷۹/۲۱/۱۵۴۰ ـ ۲۰/۱۰/۱۳۷۹ شورای نگهبان، تفسیر از زمان بیان مراد مقنن لازم‌الاجرا می‌باشد و تسری به موارد مختومه که مجریان برداشت دیگری از قانون داشته‌اند ندارد، بنابراین با موجه بودن اعتراض مستنداً به ماده ۷۱ قانون تشکیلات ضمن نقض رأی شعبه بدوی حکم به رد شکایت شاکی صادر می‌گردد. این رأی وفق ماده ۳ قانون قطعی است.
ج: شعبه ۴۷ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۲۰۹۹۸۰۹۰۵۰۱۰۲۹۵ با موضوع دادخواست آقای محمدحسین جولا به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی ـ اداره کل استان خوزستان و به خواسته الزام به اصلاح حکم بازنشستگی به لحاظ اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور به موجب دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۰۲۵۰۱۱۳۰ ـ ۱۹/۹/۱۳۹۳ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه به موجب نظریه کمیته تشخیص و بررسی مشاغل سخت و زیان‌آور استان خوزستان مشاغل شاکی سخت و زیان‌آور بوده و بر اساس مفاد استفساریه جزء ۱ بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۲۹/۶/۱۳۹۰ هر یک سال اشتغال در کارهای سخت و زیان‌آور به عنوان یک و نیم سال سابقه پرداخت حق بیمه محسوب می‌گردد، لذا به استناد مواد ۱۰ و ۱۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری و توجهاً به مجموع سوابق بیمه‌پردازی شاکی، خواسته و شکایت مطروحه مستمری وی را وارد و موجه دانسته حکم به الزام مشتکی‌عنه به اجرا و اعمال استفساریه مزبور و اصلاح حکم بازنشستگی شاکی و تعیین میزان مستمری وی تاریخ استحقاق بر این مبنا صادر و اعلام می‌نماید. رأی صادره ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری قابل تجدیدنظرخواهی است.
رأی مذکور به موجب رأی شماره ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۵۵۰۱۰۱۸ ـ ۱۶/۳/۱۳۹۵ شعبه ۵ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.
ولیکن در اجرای اعمال ماده ۷۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری از جانب ریاست کل دیوان عدالت اداری، شعبه ۱۹ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۶۸۰۳۳۷۸ ـ ۹/۱۱/۱۳۹۷ با استدلال زیر رأی شعبه ۵ تجدیدنظر را نقض می‌کند:
در خصوص تقاضای اعمال ماده ۷۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نسبت به دادنامه شماره ۱۰۱۸ـ۱۶/۳/۱۳۹۵ صادره از سوی شعبه پنجم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری با عنایت به محتویات پرونده از جمله مواد ۴ قانون استخدام کشوری و ماده ۱۲۴ قانون مدیریت خدمات کشوری و تبصره ۳ ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان، معلولین و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور و تبصره ۲ ماده ۱ آیین‌نامه اجرای همان قانون و استفساریه تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۲۹/۶/۱۳۹۰ و رأی وحدت رویه شماره ۵۱۵ ـ ۵/۸/۱۳۸۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و رأی شماره ۹۲۷ الی ۹۲۹ ـ ۱۲/۴/۱۳۹۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری حکم به پذیرش اعمال ماده ۷۹ قانون فوق‌الذکر سپس نقض رأی شعبه پنجم تجدیدنظر و رد شکایت آقای محمدحسین جولا صادر و اعلام می‌گردد. این رأی به استناد ماده مرقوم قطعی است.
ضمناً در خصـوص دادخـواست‌های خـانم‌ها بنین حـق پناه سـورکی، گـل خـانم افضلی و آقایان احمد مخاوات، پرویز سایه‌بنـد، فـریـدون خـبـازی، مـهـرداد مـحـمـدی، حـسین رازهش، رمضان معقولی به ترتیب در شعب ۱۵، ۶، ۱۹ و ۱۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه‌های شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۵۶۰۰۲۳۲ـ ۱۹/۱/۱۳۹۷، ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۵۶۰۰۷۱۱ـ ۱۰/۲/۱۳۹۷، ۹۴۰۹۹۷۰۹۵۵۶۰۲۳۴۶ ـ ۵/۱۰/۱۳۹۴، ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۵۶۰۰۳۲۶ ـ ۲۶/۱/۱۳۹۷، ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۶۸۰۱۸۴۹ ـ ۱۳/۶/۱۳۹۷، ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۶۸۰۳۳۰۸ ـ ۱/۱۱/۱۳۹۷، ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۶۲۰۰۵۷۰ ـ ۲۳/۲/۱۳۹۸، ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۶۲۰۲۸۴۵ ـ ۲۰/۸/۱۳۹۷ با این استدلال که حکم قانون تفسیر جزء ۱ بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی اصلاحی ۱۳۷۹ مصوب سال ۱۳۹۰ به گذشته قابل تعمیم و تسری نیست رأی به رد شکایت صادر شده است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۸/۵/۱۳۹۹ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
الف: تعارض در آراء محرز است.
ب: مطابق اصل هفتاد و سوم قانون اساسی شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس شورای اسلامی است و مقنن در قانون تفسیر جزء ۱ بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۷۹ که در سال ۱۳۹۰ به تصویب رسیده است مقرر کرده سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور به هر میزان، قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی به ازاء هر سال سابقه یک و نیم سال محاسبه خواهد شد. بر مبنای نظریه تفسیری شماره ۵۸۳/۲۱/۷۶ ـ ۱۰/۳/۱۳۷۶ شورای نگهبان قانون اساسی مقصود از تفسیر بیان مراد مقنن است و تفسیر از زمان بیان مراد مقنن در کلیه موارد لازم‌الاجرا است، بنابراین در مواردی که مربوط به گذشته است و مجریان برداشت دیگری از قانون داشته‌اند و آن را به مرحله اجرا گذاشته‌اند، تفسیر قانون به موارد مختومه مذکور تسری نمی‌یابد. با توجه به مراتب مفاد حکم قانون استفساریه قابل تسری به کسانی که به هر جهت و طریق پیش از قانون استفساریه بازنشسته شده‌اند قابل تسری نیست و آراء صادر شده به غیروارد دانستن شکایت به شرح مندرج در گردش کار که حکم به عدم عطف به ماسبق شدن مفاد قانون استفساریه نسبت به بازنشستگان پیش از قانون استفساریه صادر کرده‌اند صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
