صورتجلسه نشست قضایی با موضوع تفاوت خیار شرط و خیار تخلف شرط
صورتجلسه نشست قضایی
برگزار شده توسط: استان کرمان/ شهر کرمان
تاریخ برگزاری: ۱۴۰۱/۱۰/۱۰
موضوع:
تفاوت خیار شرط و خیار تخلف شرط
پرسش
با توجه به اینکه عبارتی بدین شکل در نسخ چاپی مبایعه نامه های مشاورین املاک درج شده، و یا بین طرفین مورد توافق واقع می شود: «خریدار به موجب خیار شرط، برای [به نفع] فروشنده موافقت نمود تا پرداخت کامل ثمن معامله، از نقل و انتقال عین و منفعت ملک مورد معامله خودداری نموده، و همچنین در صورت عدم پرداخت هر یک از اقساط ثمن معامله در موعد مقرر، فروشنده حق فسخ قرارداد و مطالبه و اخذ خسارت را خواهد داشت.»
الف) آیا عبارت مذکور خیار شرط موضوع ماده ی ۳۹۹ قانون مدنی می باشد؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ وضعیت مدت خیار به چه صورت خواهد بود؟ آیا بدون مدت است، و شرط وعقد هر دو باطل می باشند؟ یا اینکه مدت خیار از تاریخ سر رسید وعده پرداخت تا سر رسید چک دیگر (قسط دیگر) می باشد؟
ب) یا اینکه خیار مذکور خیار تخلف شرط موضوع ماده ی ۴۴۴ قانون مدنی است؟ ودر صورت مثبت بودن پاسخ، آیا سلسله مراتب موضوع مواد ۲۳۴ تا ۲۴۵ قانون مدنی ضروری است طی شود تا ذوالخیار بتواند حق فسخ خود را اعمال نماید، یا اینکه شرط بنائی بوده و با تخلف از شرط، ذوالخیار می تواند حق فسخ خود را اعمال نماید؟
نظر هیئت عالی
در فرض سوال نظریه اتفاقی مطلوب و مورد تایید است به شرط مذکور در فرض مسئله و پرسش، شرط فعل و حق فسخ ناشی از خیار تخلف از شرط تلقی می شود و خیار شرط موضوع ماده ۳۹۹ قانون مدنی نیست تا به لحاظ مجهول بودن مدت، حکم بطلان شرط و عقد را جاری کنیم گرچه در فرض پذیرش خیار شرط نیز به لحاظ تواریخ و مواعد مندرج در چک یا اقساط پرداخت شده، مدت مجهول نیست؛ هر چند اساساً فرض مذکور خیار شرط تلقی نمی شود.
نظر اتفاقی
با توجه به اینکه قراردادهای خصوصی قانون مورد توافق طرفین می باشد، و در صورتی که مخالف ماده ی ۱۰ قانون مدنی نباشد معتبر می باشد و از طرفی العقود تابعه للقصود، قراردادها از قصد نیت طرفین تبعیت می نماید، عدم فروش و عدم پرداخت اقساط دو شرطی هستند که در این قرارداد بین طرفین پیش بینی شده است، از طرفی در صورت تخلف حق فسخ ایجاد می شود، و ضرورتی به طی شدن روند موضوع مواد ۲۳۴ تا ۲۴۵ قانون مدنی وجود ندارد، و شرط بنایی تلقی می شود، و شرط مذکور مصداق خیار تخلف شرط می باشد. از طرفی درج عبارت «خیار شرط» در متن باعث نخواهد شد ماهیت نوشته به خیار شرط تغییر وضعیت دهد؛ زیرا هر کدام از خیار شرط و خیار تخلف شرط تعاریف قانونی خاصی دارند، و در چهارچوب قانون مصداق معنا پیدا می نمایند، اصطلاحات قانونی همان گونه که مقنن بکار برده باید استعمال شوند و جایی برای جعل اصطلاح نمی باشد، زیرا الفاظ حامل معانی هستند.
