نظریه مشورتی درباره مفهوم «زنان سرپرست خانوار»

۱، ۲ و ۳- اولاً، با توجه به تعاریف ارائه شده در خصوص «خانوار» و «رئیس خانوار» در بندهای ۶ و ۷ ماده یک قانون اصلاحات ارضی مصوب ۱۳۴۱ و همچنین تعریف خانوار در بند «ث» ماده یک آیین‌نامه اجرایی ماده (۷) قانون هدفمند کردن یارانه‌ها مصوب ۱۳۸۹/۱/۳۱ وزیران عضو کارگروه بررسی آیین‌نامه‌های قانون هدفمندکردن یارانه‌ها مبنی بر این‌که «خانوار از افرادی تشکیل می‌شود که بر اساس رابطه خویشاوندی درجه یک با یکدیگر زندگی می‌کنند …» و نیز با لحاظ حکم مقرر در بند ۶ ماده یک آیین‌نامه اجرایی نحوه تعیین و شناسایی خانوار‌های ایرانی و اتباع خارجی موضوع بند (۲) تبصره (۸) الحاقی به ماده (۱۶۹) مکرر قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۴۰۰/۱۲/۱۵ هیأت وزیران که سرپرست خانوار را مشتمل بر زوج، زوجه و یا فرد دیگری می‌داند که براساس ضوابط قانونی، عهده‌دار مدیریت خانوار است، زنانی سرپرست خانوار محسوب می‌شوند که مسؤولیت اداره خانوار و تأمین معیشت آن را عهده‌دار ‌باشند؛ این خانوار می‌تواند متشکل از سرپرست خانوار و همسر، فرزند، پدر، مادر، خواهر، برادر و نیز کودک یا نوجوان تحت سرپرستی باشد و داشتن حکم حضانت یا قیمومت فرزندان برای تلقی به عنوان سرپرست خانوار منتفی است و چنین زنانی مادام که این امر را عهده‌دار هستند، مشمول عنوان زن سرپرست خانوار می‌باشند. احکام مقرر در ماده ۹ آیین‌نامه اجرایی ماده (۷) قانون هدفمندکردن یارانه‌ها مصوب ۱۳۸۹/۱/۳۱ و بند «ج» ماده ۵ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۲ و تبصره ۳ ماده یادشده و تبصره یک ماده ۹ (اصلاحی ۱۳۸۰/۱/۲۲) قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب ۱۳۷۵ با اصلاحات و الحاقات بعدی مؤید این دیدگاه است.

ثانیاً، در خصوص زنان کارمند دارای همسر یا فرزند معلول؛ اعم از اینکه سرپرست خانوار باشند یا نباشند، ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب ۱۳۹۶ حاکم است که در صورت نگهداری از فرد دارای معلولیت در منزل (با تأیید سازمان بهزیستی) از تسهیلات مقرر در قانون راجع ‌به خدمت نیمه‌وقت بانوان مصوب ۱۳۶۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی با استفاده از حقوق و مزایای کامل برخوردار می‌شوند.

ثالثاً، بنا به مراتب پیش‌گفته، زنان سرپرست خانوار شاغل در دستگاه‌های اجرایی و بخش غیردولتی، در صورت سرپرستی خانوار مشتمل بر پدر یا مادر دارای کهولت سن یا بیماری صعب‌العلاج یا معلولیت نیز مشمول اطلاق و عموم شق دوم ماده واحده قانون کاهش ساعات کار بانوان دارای شرایط خاص مصوب ۱۳۹۵ قرار می‌گیرند.